Het verschil in perspectief tussen ouder en kind
Veel ouders zijn boos en verontwaardigd wanneer een kind de relatie verbreekt. Ze vinden het oneerlijk en snappen het ook niet. Ze kunnen zich ook niet of maar moeilijk verplaatsen in het kind. Vele ouders vinden het verbreken van contact door het kind ook onterecht en voelen zich tekort gedaan: wij hebben toch zo ons best voor je gedaan en krijgen nu stank voor dank. Ze worden boos en trekken zich mokkend terug in hun eigen gelijk.
Wat die ouders dan vergeten, of niet willen zien, is het verschil in positie tussen ouders en kinderen in de relatie wat betreft beleving, verwachtingen en levensfase. Een en ander wordt mooi verwoord door Karl Pillemer, van wiens hand je hieronder een stuk uit zijn boek Breuklijnen vindt.
Het ouder-kind contrast (Karl Pillemer)
'Een belangrijk thema in dit boek is het onderzoeken van overeenkomstige aspecten bij verschillende typen familievervreemdingen. Maar als het over verwachtingen gaat is er goede reden om speciaal in te zoomen op ouders en hun volwassen kinderen.
Uit zowel sociologisch onderzoek als mijn eigen studies blijkt namelijk dat de verwachtingen bij ouders en hun kinderen stelselmatig uiteenlopen. Deze relaties hebben geen eenduidige geschiedenis. Ouders en kinderen kijken vanuit verschillende gezichtshoeken naar zowel vroegere gebeurtenissen als actuele verplichtingen. Bovenal veroorzaken hun verschillende levensverhalen en posities in het gezin een ongelijke investering in de relatie.
Onderzoek toont aan dat ouders levendiger betrokken zijn bij hun volwassen kinderen dan andersom. Studies wijzen uit dat ouders positiever over hun kinderen spreken dan hun nakomelingen over hen. Ouders beschouwen de relatie bovendien als belangrijker en hun commitment is groter. Deze ongelijkheid is het gevolg van de verschillende relatiegeschiedenissen en ontwikkelingsstadia van iedere generatie.
Door hun betrokkenheid zien ouders hun kinderen als een verlengstuk van zichzelf; als hun nalatenschap. Kinderen zijn weliswaar aan hun ouders gehecht, maar streven naar zelfstandigheid en autonomie. Dit basiskenmerk van intergenerationele relaties verklaart mede het verschil in verwachtingen van ouders en volwassen kinderen bij vervreemdingen en hoe deze een obstakel voor verzoening vormen.
Simpel gezegd wijzen alle wetenschappelijke bevindingen op dit feit: algemeen gesteld zijn ouders meer betrokken. Daarom hebben zij ook meer te verliezen bij een breuk. Veel vervreemde ouders die ik heb geïnterviewd gingen echter van twee principes uit. In de eerste plaats waren ze van mening dat het voorzien in de fundamentele elementen van een Amerikaanse opvoeding recht gaf op een levenslange contactrelatie met het kind. Ten tweede vonden ze dat gezinsloyaliteit zou moeten prevaleren boven problemen en conflicten in de relatie. Een aantal ouders had de overtuiging dat kinderen verplicht zijn in de relatie te blijven omwille van alles wat zij in hen geïnvesteerd hebben. Ze huldigen het absolute criterium dat 'families verbonden blijven, wat er ook gebeurt.'
...
Ouders die van mening zijn dat familiebanden onverbrekelijk zijn, vinden het schokkend dat een kind ze kan beëindigen. Jingfei Chen (een moeder vervreemd van haar kind en geïnterviewd door de schrijver, PS) is een voorbeeld. Nadat hun relatie al jarenlang moeizaam was verlopen weigerde haar zoon alle verdere contact met Jingfei en haar man. Dit besluit is volgens Jingfei een fundamentele schending van een contract tussen ouders en kinderen. .... Ze gebruikte een metafoor die benadrukt hoe ernstig zij het schenden van basale waarden opvat. Ze vergeleek het met plichtsverzuim. 'Kinderen die de band met hun ouders hebben verbroken zijn deserteurs. Als een soldaat deserteert vraag je niet: "Wat is er mis met het leger?" Je vindt het schandalig van hem. Dat geldt ook voor die kinderen. Het is schandalig.'
Veel vervreemde ouders leveren dus geen duimbreed in op twee verwachtingspatronen: dat hun zorg en investering zoveel als een verplichting is voor het kind om in de relatie te blijven, en dat familiebanden zo bindend zijn dat zelfs chronische stress in de relatie geen reden mag zijn ze te verbreken. Maar sociologische onderzoek naar verschillende niveaus van betrokkenheid tussen ouders en kinderen toont aan dat zulke aannames mank gaan. Hoewel ze als absolute criteria geïnterpreteerd worden zijn het in werkelijkheid relatieve criteria. Een ouder klopt zich waarschijnlijk op de borst omdat hij een goede verzorger is geweest. Maar een stabiele jeugd is voor een kind waarschijnlijk een basisverwachting met betrekking tot de ouder-kind relatie, geen prestatie op grond waarvan je levenslange loyaliteit mag eisen als er patronen zijn die aversie oproepen.'
Uit: Karl Pillemer, Breuklijnen, uitgeverij Ank-Hermes 2023, vertaling Linda Jansen.
Je gelijk of je geluk
Een oud spreekwoord, vaak gebruikt in relatietherapie, luidt: ga je voor je gelijk of je geluk? Vele ouders zijn woest dat hun kind de relatie verbroken heeft en blijven halstarrig vasthouden aan hun veronderstelde gelijk. Ondertussen realiseren ze zich onvoldoende dat de som, de plussen en de minnen, voor het kind anders uitpakt. Het kind ervaart de breuk als een bevrijding, weliswaar met pijn op de achtergrond maar toch.
Als ouder heb je het kind meestal te weinig te bieden om op jouw voorwaarden de relatie te kunnen herstellen. Je zult dan ook moeten kiezen: ga je voor je (veronderstelde) gelijk of voor je geluk (een herstelde relatie op de voorwaarden van je kind). Blijven hangen in boosheid en wachten op het kind levert meestal niets op.
Links
Info over vervreemding & relatieherstel: Vervreemding - Herstel van verbondenheid - Achtergrond relatiebreuken - Tips bij een relatiebreuk - Intergenerationeel verschil in perspectief
Begeleiding: Hulp bij relatieherstel ouder en kind - Voorbeelden van hulpvragen - Webinar
Contact & zo: IDEE - Tarieven - Contact